Hier vindt u informatie over onze historische kaarten. We definiëren historische kaarten als kaarten die niet meer de actuele situatie weergeven. Indien u wel actuele kaarten wenst, ga dan naar ons actuele aanbod.

Geschiedenis

Sinds de oprichting van de voorganger van het NGI, het Krijgs en Topografisch Depot (1831-1878), werden kaarten van het Belgische grondgebied vervaardigd, verzameld en bewaard. Deze activiteiten werden verdergezet door het Militair Cartografisch Instituut (1878-1947), het Militair Geografisch Instituut (1947-1976) en sinds 1976 door het Nationaal Geografisch Instituut. Zo beschikt het NGI vandaag over een grote collectie van historische kaarten van het Belgische grondgebied gemaakt door het Instituut zelf of door externen, van vóór en na de oprichting van België.

Lees meer over onze geschiedenis

Bij de oprichting van het Krijgs en Topografisch Depot (KTD) krijgt de kersverse instelling de opdracht “…de vervaardiging en terbeschikkingstelling van kaarten voor krijgsverrichtingen…”. In werkelijkheid bestond het KTD uit een klein kantoortje waar voornamelijk bestaande kaarten werden verzameld.

Pas op 30 september 1843 wordt de opdracht van het KTD formeel bekrachtigd door een Koninklijk Besluit: de vervaardiging van de officiële topografische kaart van België. Om die kaart te maken, moest men eerst betrouwbare en nauwkeurige geografische informatie verzamelen over het Belgische grondgebied. Die informatie werd verzameld door middel van astronomische metingen voor positiebepalingen, de uitbouw van een triangulatienet voor driehoeksmetingen en de uitbouw van een waterpassingsnet om hoogtes vast te stellen. Topografische informatie werd vastgelegd op basis van de reeds bestaande primitieve kadasterplannen (te raadplegen via het Rijksarchief). Deze plannen werden gereduceerd tot de grotere schaal 1:20 000 en door middel van observaties op het terrein werden er topografische kenmerken op aangebracht.

België werd opgedeeld in gelijke rechthoeken en al de verzamelde geografische informatie werd samen uitgewerkt op de minuut-kaartbladen. Na de goedkeuring van een minuut-kaartblad werd de kaart overgezet op drukstenen en kon men de officiële kaartbladen van de topografische kaart van België drukken.

Zo voltooide men de eerste topografische kaart van België op schaal 1:20 000 in 1872. Ze bestond uit 72 kaartbladen, elk onderverdeeld in 8 kleinere kaartbladen. Al snel volgden kaartreeksen op andere schalen zoals 1:40 000 en 1:100 000, en werden de individuele kaartbladen herzien en heruitgebracht. Dit proces ging door tot aan de Tweede Wereldoorlog.

In september 1944 kon het MCI zijn werkzaamheden hervatten na de bevrijding van Brussel. Er werd beslist om een nieuwe basiskaart op 1:25 000 met de projectie van Lambert te laten opstellen met luchtfoto’s als topografische basis in plaats van kadastrale plannen. Het voordeel hiervan was een grotere nauwkeurigheid en een snellere uitvoering van het cartografisch proces. In 1970 werd de nieuwe basiskaart op 1:25 000 volledig afgewerkt. Kaartreeksen op kleinere schaal, zoals 1:50 000 en 1:100 000, werden afgeleid uit de gegevens op schaal 1:25 000.

Tot de jaren ’90 werden de basiskaarten verder up to date gehouden en de edities op andere schalen ervan afgeleid . Daarna is de overstap gemaakt naar digitale gegevens in GIS (Geografisch InformatieSysteem). Daarbij is opnieuw een andere basiskaart gemaakt, ditmaal op schaal 1:10.000 met een afgeleide editie op schaal 1:20 000. Deze edities werden afgewerkt in 2008. Daarna werd voor praktische redenen opnieuw overgeschakeld naar een basiskaart op schaal 1:25 000 met afgeleide edities op schaal 1:50 000. Deze edities zijn de actuele kaarten en worden steeds up-to-date gehouden.

Kaarten aankopen

Onze collectie werd grotendeels gedigitaliseerd en is zowel als gedrukte versie of digitaal bestand aan te kopen.

Gedrukt

De gedrukte versies van onze kaarten worden afgedrukt via “Print-on-demand”, op aanvraag van de klant.
Deze afdrukken worden gemaakt via hogeresolutiescans van de originele kaarten en zijn dus op dezelfde grootte als de originelen.
Hier worden geen versnijdingen of bewerkingen op uitgevoerd.

We werken ook samen met de Koninklijke Bibliotheek om de Ferraris-kaart aan te bieden in twee afdrukformaten.

De kaart wordt afgedrukt met UV-bestendige inkten op papier van hoge kwaliteit (130gr) en wordt niet geplooid. Plastificeren is mogelijk op aanvraag. Dit product wordt niet via de webshop verkocht. U kunt het bestellen via onderstaand formulier.

Plastificeren is mogelijk op aanvraag en kost een bijkomende €7 (glanzend/glanzend), €13 (glanzend/mat) of €18 (mat/mat). Let op, de Ferrariskaart op originele schaal kan niet geplastificeerd worden.

De kaart kan opgehaald worden in onze winkel in Brussel of kan verstuurd worden via bpost. In het geval van verzending worden er verzendkosten van €11 aangerekend om uw kaart via Track & Trace tot bij u te brengen.

Digitaal

Een digitale versie van onze kaarten kan eveneens niet besteld worden via onze webshop, maar moet aangevraagd worden via onderstaand formulier. De kaarten worden dan voor u ter beschikking gesteld op ons downloadportaal.

Tijdlijn van onze belangrijkste kaartreeksen

Onze belangrijkste reeksen 

In de tabel hieronder vindt u een gedeeltelijke inventaris van onze Historische kaarten. Om een kaart te bestellen of voor meer informatie hierover, klik op de afbeelding van de kaart. De kaarten die we afbeelden zijn niet van hoge kwaliteit. Om een betere afbeelding te bekijken kunt u de kaart opzoeken op Cartesius (zie onder). Voor andere vragen of bijkomende informatie kunt u onze carthoteek contacteren. 

Cartesius

Een deel van onze kaarten en luchtfoto’s zijn ook al vrij te consulteren op Cartesius, en in hogere resolutie zichtbaar. We werken er aan om elk jaar meer kaarten en luchtfoto’s via Cartesius consulteerbaar te maken. Cartesius is een samenwerking tussen het Nationaal Geografisch Instituut, de Koninklijke Bibliotheek, het Rijksarchief en het Koninklijk Museum van Midden-Afrika. Er zijn nog veel meer kaarten dan enkel de onze, dus de site is zeker de moeite waard om eens te bekijken!